2022/02/27

Mendebaldeko Sahara okupatu eta saharar herriaren borrokaren 46 urte igaro ondoren, egoera konpondu gabe dago oraindik, eta, bai lurralde okupatuetan bizi diren biztanleek, bai Tindufeko errefuxiatuen kanpamentuetan bizi direnek, giza eskubideen urraketak pairatzen dituzte, eta Marokoren okupazioaren pean edo babes-kanpalekuetan bizitzera behartuta daude.

Izan ere, okupatutako Mendebaldeko Saharan giza eskubideen urraketak ez du etenik izan 1975etik. Baina 29 urtez indarrean egon eta gero, 2020ko azaroaren 13an sua eten hautsi zen eta Marokoko okupazio-indarrek beren presentzia militarra eta paramilitarra areagotu dute, sahararren oinarrizko eskubideen urraketak areagotuz, eta egoerak nabarmen okerrera eginez. Etxebizitzetan indarrez sartzen dira, eta biztanleak atxilotu, mehatxatu, eta torturatu egiten dituzte.

Auzo osoak benetako ghetto bihurtu dira Marokoko indarren etengabeko zaintzapean. Eta haien helburu nagusia giza eskubideen defendatzaileak eta okupazio-indarren aurkako disidentzia-ahotsak isilaraztea da. Hori guztia, Nazio Batuek aitortzen duten bere herriaren autodeterminaziorako eta independentziarako dituen eskubide legitimoak defendatzeagatik.

Europar Batasuneko Auzitegi Nagusiak “Fronte Polisario/EB”ko Kontseiluaren gaietan emandako epaiek (2021eko irailaren 29a) baliogabetu zituzten EB-Maroko akordio ekonomikoak Mendebaldeko Saharara hedatzea.

EBko Justizia Auzitegiak hainbat epai eman zituen (C-104/16 P; C-266/16), merkataritza eta arrantza liberalizatzeko akordioak ezin zitzaizkiola Mendebaldeko Saharari aplikatu iritzita, "Saharako Herriaren baimena"-rik ez zutelako. Baldintza hori itunen autodeterminazio-printzipiotik eta eragin erlatibotik eratorritakoa da, Mendebaldeko Sahararen estatus bereizia dela eta: "autonomoa ez den lurraldea".

Mendebaldeko Saharako Herriaren ordezkari den aldetik, Fronte POLISARIOaren aldeko azken bi epai horiek eragin handia izango dute EBk Marokorekin dituen harremanetan, eta Marokoren eta Fronte POLISARIOaren arteko gatazkarik zabalenean parte hartzea ekarriko dute.

Gaur abiatzen da nazioarteko zuzenbidearen urraketa nabarmenen aurrean eraginik ez izateak eta potentzia okupatzailearekin, Marokorekin, lankidetza politiko eta ekonomikoak zigorrik gabe ez uzteko aro bat. Gaur inoiz baino gehiago, Espainiari eta Europar Batasunari gatazkan dituzten erantzukizunei aurre egin diezaietela eskatzeko unea da. Estatu espainiarraren kasuan bereziki, deskolonizatzeke dagoen azken lurralde afrikarraren (Mendebaldeko Sahara) potentzia administratzailea baita.

Era berean, oso beharrezkoa da misio instituzional desberdinen lana, lurralde okupatuetan sahararren aldeko adierazpen-, bilera-, elkartze- eta manifestazio-eskubideen urraketa larriak egiaztatzeko, Nazio Batuen ebazpenak betetzeko eta giza eskubideak errespetatzeko exijitzeko.

Horregatik guztiagatik:

BERRESTEN dugu Fronte Polisarioa dela Saharako Herriaren ordezkari legitimoa eta bakarra, NBEk eta nazioarteko komunitateak hala onartuta.

Berriro SALATZEN dugu Marokok Mendebaldeko Saharan duen presentzia legez kanpokoa dela, eta ezin duela eragin juridiko edo politikorik izan saharar herriak autodeterminaziorako eta independentziarako duen eskubidea kaltetzeko.

BAIEZTATZEN dugu Mendebaldeko Sahara Lurralde Ez Autonomoa dela, Nazioarteko Zuzenbidearen menpekoa, inoiz ez da Marokoko Erresumakoa izan, eta, horregatik, Mendebaldeko Sahararen legez kanpoko okupazioa bertan behera uzteko eta Saharako Herriak autodeterminaziorako duen eskubidea gauzatzea ahalbidetzeko exijitzen diogu.

Erreferentziatzat JOTZEN DUGU Auzitegi Nazionaleko Zigor-arloko Salako Osoko Bilkuraren autoa, Espainiari buruzko erabakia hartzen duena Mendebaldeko Saharako iureko potentzia administratzaile gisa.

Marokoko Erresumari EXIJITZEN diogu saharar preso politikoak eta kontzientziako presoak berehala aska ditzala eta kontrolatzen dituen espetxeetan giza eskubideen urraketak eten ditzala, presoen osotasun fisikoa eta psikikoa bermatuz. Era berean, elkartasuna adierazten diegu haien familiei.

ERABAT GAITZESTEN dugu Marokoko Gobernuak bere itsas eremua Mendebaldeko Saharari zuzenean eragiten dioten uretan ezartzeko hartutako aldebakarreko erabakia, Nazio Batuen Erakundearen Itsas Eskubideei buruzko Konbentzioan adierazitakoa eta Marokok onartu duena urratuz.

Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak Mendebaldeko Saharan Marokoko Gobernuak emandako epaiak gorabehera, baliabide naturalen espoliazioa SALATZEN DUGU, eta zonaldean jarduten duten enpresei nazioarteko zuzenbidearekiko eta sahararren eskubideekiko errespetua exijitzen diegu, interesatuei (enpresei eta herrialdeei) Saharako Herriaren ordezkari legitimoarekin, Fronte POLISARIOAREKIN, negoziazioei ekiteko eskatuz.

Berriro GOGORARAZTEN diegu eurodiputatuei 2019ko otsailaren 12an Europako Parlamentuan Marokorekin arrantza akordioaren alde bozkatu izana, Mendebaldeko Sahara barne, legez kanpokoa izango dela EBko Justizia Auzitegiaren epaia ez errespetatzeagatik. Horregatik, bat egiten dugu akordio horren aurka egiten diren kanpainekin, Marokok Mendebaldeko Sahararen gaineko subiranotasunik ez duela gogorarazten baitute.

Marokoko Erresumaren eta Europar Batasunaren arteko arrantza-akordio horren onarpena SALATZEN dugu. Akordio hori Europako Parlamentuak onartu zuen otsailaren 12an, eta Mendebaldeko Sahara barne hartzen du, Saharako Herriaren eta Fronte Polisarioaren onespenik ez izan arren.

Nazio Batuen Erakundeari ESKATZEN diogu lehenbailehen susta dezala Mendebaldeko Saharako gatazkaren konponbide justu eta behin betikoa, eta irtenbide hori erreferenduma eginez saharar herriaren autodeterminazio-eskubidea praktikara eramatea da. Eta Nazio Batuen Erakundeak Genevan duen Giza Eskubideen Kontseiluari eskatzen diogu Mendebaldeko Sahararako Giza Eskubideen errelatore bat izenda dezala.

Mendebaldeko Saharan bizi den egoera larria ikusita, MINURSOk bere funtzioak zabaltzeko ESKATZEN dugu berriro. Hori dela eta, Nazio Batuen Erakundeari eskatzen diogu misioari ahalmena eman diezaiola Marokok okupatutako lurraldeetan sahararren giza eskubideak zaintzeko eta babesteko.

Europar Batasunari EXIJITZEN diogu Marokoko Erresumarekiko lehentasunezko akordioan ezarritako giza eskubideak errespetatzeko klausula gauzatzeko.

Emakume Sahararren Batasun Nazionalarekin (UNMS) dugun lankidetza politikoa INDARTZEN dugu, errefuxiatuen kanpalekuetan betetzen duten paper erabakigarri eta funtsezkoagatik. Eta, aldi berean, giza eskubideen urraketaren biktima diren eta Marokok okupatutako lurraldeetan desagertutako emakumeei erreferentzia berezia egiten dieten ikusezintasun-egoerari buruzko deialdia egiten dugu.

Euskal erakunde publikoei ESKATZEN diegu Tindufeko kanpalekuetan dauden errefuxiatuei eta lurralde okupatuetako sahararrei laguntza solidarioa eta humanitarioa ematen jarraitzeko eta areagotzeko.

Espainiako Estatuak Mendebaldeko Saharako egoerarekin duen erantzukizun legal eta politikoaz jabetuta, dei egiten diogu Espainiako Gobernuari:

1.- OFIZIALKI ADIERAZI DEZALA “Madrilgo Akordioak” erabat deusezak direla, eta, adierazpen horrekin bat etorriz, saharar herriak bere autodeterminaziorako duen eskubide legitimoa defendatzeko beharrezkoak diren ekimen politiko guztiak sustatuko dituela.

Espainiako Estatuak ofizialki aitortzen du Madrilgo Akordioak, 1975eko azaroaren 14an sinatuak, ez zuela Lurraldearen gaineko subiranotasuna transferitu, eta ez ziela sinatzaileei potentzia administratzailearen izaera eman. Baldintza hori, Espainiak berak bakarrik, ezin du bere kabuz transferitu, eta, beraz, ez luke aldatuko Mendebaldeko Saharak nazioartean duen deskolonizatzeke dagoen lurralde ez-autonomo gisa duen izaera.

2.- Espainian Fronte Polisarioaren Ordezkaritzari estatus diplomatikoa EMATEA, Saharako Herriaren ordezkari bakar eta legitimoa den aldetik, NBEk hala onartuta. Era berean, RASDa aitortzeko eskubidea.

3.- Saharako errefuxiatu-kanpalekuetan dagoen egoera humanitario larriaren aurrean, lankidetza eta laguntza humanitarioa AREAGOTZEA, bai errefuxiatuen kanpalekuetan, bai lurralde liberatuetan, kezkaz egiaztatu baita Espainiako Lankidetza Agentziaren ekarpenak murriztu egin direla azken urteotan. Era berean, Mendebaldeko Sahararako Europako funtsen gehikuntzan eragitea.

4.- Enpresa publiko eta pribatuek nahitaez errespetatu eta aplikatu behar dituzten EBko Justizia Auzitegiaren epaiak, derrigortzat DEKLARATZEA. Mendebaldeko Saharako lurraldean, itsasoan eta lehorrean baliabide naturalak esploratzea eta ustiatzea saharar herriarekin adosteko oinarria ezartzen dutenak.

5.- Marokoko Erresumak Mendebaldeko Saharako lurralde okupatuetan giza eskubideak zorrotz errespetatzeko EXIJITZEA, eta bertan behera uztea sahararrek jasaten dituzten eskubide-urraketak. Eta, era berean, eskatzen diogu aktiboki lan egin dezala Nazio Batuetan eta Europar Batasunean, MINURSOk bere eginkizunak zabal ditzan Mendebaldeko Saharan giza eskubideak betetzen direla ikuskatu eta zaintzeko.

Azkenik, euskal gizartearen eginkizunari dagokionez, honako hau adierazten dugu:

Gure esker ona ADIERAZI nahi diegu saharar herriaren adiskidetasunaren alde egunero elkartasunean eta gizartean lan egiten duten elkarte eta talde solidarioei, haien helburu bakarra saharar herri senidearentzat etorkizun aske bat lortzea baita.

Oporrak Bakean haurren harrera-programaren funtsezko garrantzia AITORTZEN dugu, saharar eta euskal familien arteko elkartasunaren eta afektu- eta hurbiltasun-harremanen adierazle nagusia baita.